Goč-Gvozdac

SPECIJALNI REZERVAT PRIRODE „GOČ-GVOZDAC“

SRP „Goč-Gvozdac“ predstavlja izuzetno šumovito planinsko područje, koje je kao karakterističan šumski mozaik autohtonih vrsta drveća Srbije proglašen za nastavno naučni istraživački centar Srbije, i kao takav se već pedeset godina unapređuje i razvija. Reprezentativnost ovog područja ogleda se u zastupljenosti 650 biljnih vrsta među kojima ima endemičnih, retkih, ugroženih i međunarodno značajnih.

Šumski kompleks čini 25 vrsta drveća, od kojih se izdvajaju endemit Balkanskog poluostrva – planinski javor i varijetet crnog bora. Pored toga posebna retkost na području Goča je i sačuvana zajednica bukovo-jelovih šuma.
Specijalni rezervat prirode naseljava i 129 vrsta ptica od kojih su 108 gnezdarice, zatim 20 vrsta vodozemaca i gmizavaca, 27 vrsta sisara.

Zahvaljujući prirodnim odlikama, izraženom vodnom bogatstvu i sačuvanim ostacima ranog rudarenja još iz rimskog perioda, ovo područje, pored prioritetne naučno-istraživačke funkcije i poligona nastave za ugledno gazdovanje šumama odlikuje se turističkim potencijalom sa dominantno zdravstveno rekreativnim karakterom. Površina zaštićenog prirodnog dobra iznosi 3 957ha 17a 39m².

POLOŽAJ 

Prirodno dobro „Goč – Gvozdac” se nalazi u centralnoj Srbiji, između Ibra i Zapadne Morave. Prema severu ovaj masiv je povezan sa planinom Stolovi, a prema jugu se naslanja na masiv Željina i obronke Kopaonika. Prema administrativno-teritorijalnoj podeli, prostor planine Goč pripada opštinama Kraljevo i Vrnjačka Banja.

Zaštićeno prirodno dobro obuhvata skoro ceo sliv Gvozdačke reke koja se u donjem toku zove Brezanska reka. Prema važećoj šumskoj podeli Goč je podeljen je na gazdinsku jedinicu A – gornji tok reke i istočni deo kompleksa (bivše državne šume) i gazdinsku jedinicu B – donji tok reke (bivše komunalne šume).

Do prirodnog dobra može se doći magistralnim putem Kraljevo – Ribnica – Beranovac, gde se odvaja regionalni put Beranovac – Kamenica – Brezna i kod mesta Višnjica (Preslo) ulazi se u šumu Goč – Gvozdac, kao i magistralnim putem Kraljevo – Raška kod Gokčanice

Glavni vodotok Goča je Gvozdačka, odnosno Brezanska reka, čiji sliv zahvata površinu od 43.75 km² sa preko 110 evidentiranih izvora.

Najzastupljenija vrsta drveća u zaštićenom prirodnom dobru je bukva, koja u ukupnoj zapremini učestvuje sa 52.4%, jela 39.7%, crni bor 5.8%. Iako je neznatno njihovo učešće, na ovom mestu je značajno istaći prisustvo u ovim šumama plemenitih lišćara planinskog bresta, i planinskog javora čija je nega, očuvanje i uvećenje u šumskom fondu jedan od važnijih dugoročnih zadataka gazdovanja šumama. U odnosu na spisak reliktnih, endemičnih, retkih i ugroženih vrsta na Goču se javljaju: planinski javor (endemit), Pančićevu omoriku – unešena (relikt i endemit), zeleniku (relikt), crni grab (relikt), divlju trešnju, divlju jabuku, jasiku, brezu, beli jasen (kao retke i ugrožene) i divlju krušku, jarebiku, planinski brest (kao retke vrste). Navedene vrste (njihova staništa) su obuhvaćene posebnim režimom zaštite.